Vlagincident

In Het Vaderland van 4 januari 1937 stond het volgende bericht: “In den Oudejaarsnacht is de officieele Duitsche vlag (met het hakenkruisembleem dus), die naast de Nederlandsche vlag woei aan de poort van de von Bylandt-Schule aan de Dreibholzstraat hoek Wassenaarseweg (achter de Paschaliskerk) van den stok gerukt en later op eenigen afstand van het gebouw verscheurd op straat teruggevonden. De conciërge van de school kon geen enkele aanwijzing geven en de politie beschikt over geen enkel spoor. De Regeering die een klacht ontving van den Duitschen gezant, heeft de justitie en politie opgedragen een zoo uitgebreid mogelijk onderzoek in te stellen. Eerder had de Duitsche gezant ter kennis van onze Regeering gebracht, dat in een volksbuurt bij een Duitsche vlag was gejouwd. De politie kreeg den indruk , dat het hier een kwajongensstreek was en betuigde, aannemende dat alles zich als geschetst had toegedragen, haar leedwezen.”

In 1935 werd de hakenkruisvlag de officiële vlag van Duitsland. Bron foto: www.annefrankquide.com.

De minister van Onderwijs heeft over de vlaggenkwestie vragen gesteld aan de school. Wat de minister precies schreef op 16 januari 1937 moeten we nog een keer nagaan, maar uit het antwoord van het bestuur van de school valt het een en ander af te leiden. Het bestuur geeft aan geen klacht te hebben ingediend bij de politie of de Duitse delegatie. De Duitse gezant had om inlichtingen gevraagd bij een bestuurslid toen hij hoorde dat het een Duitse vlag betrof die was afgerukt. De gezant had zich vervolgens met de Nederlandse overheid in verbinding gesteld.

Wat maakte deze zaak zo gevoelig? Het incident vond plaats vlak voor het huwelijk van Juliana en Bernhard. Uit een artikel in Trouw blijkt dat aan alle kanten aan Bernhard werd getrokken. Duitse diplomaten en journalisten willen dat hij als geboren Duitser openlijk (nazi-)kleur bekent en zetten hem het mes op de keel. Een eerder vlagincident bij een voetbalwedstrijd tussen Den Haag en Lippe Detmold op Houtrust in Den Haag werd breed uitgemeten in de Duitse kranten. Volgens Trouw slepen ze het wedstrijdje in Den Haag van 23 december 1936 er met de haren bij. De prins zat niet eens op de tribune, maar toch wordt hij verantwoordelijk gesteld voor het uitblijven van het Duitse volkslied en het ontbreken van hakenkruizen rond het voetbalveld. De Duitse propagandamachine tettert er volgens Trouw in de kranten lustig op los: 'Schande!' Diplomaten laten alvast wat paspoorten van Duitse bruiloftsgasten confisqueren. Dat zal prins Bernhard leren.

Foto van de voetbalwedstrijd Haagse elftal-Lippe Detmold van 23 december 1936. Bron: Haags gemeentearchief

Op 1 januari 1937 schrijft Prins Bernhard Hitler een brief. Hierin schrijft hij onder meer dat de vlagincidenten van 19 en 23 december op een misverstand berusten. Het vlagincident op de Dreibholtzstraat die op oudejaarsnacht plaatsvond, wordt overigens niet genoemd in de bewuste brief.
Hitler neemt genoegen met de brief van prins Bernhard en wil niet dat het incident tussenbeide komt te staan. Hitler laat zijn minister van Buitenlandse zaken telefonisch weten dat de bruiloftsgasten wat hem betreft niets meer in de weg gelegd hoeft te worden. Inbeslaggenomen paspoorten van Duitse leden van diverse vorstenhuizen worden de volgende dag teruggegeven.


Foto van Prinses Juliana en Prins Bernhard arriveren na hun verloving bij paleis Noordeinde. Bron Haags gemeentearchief.

Bronnen

• Archief Deutsche Evangelische Gemeinde, toegangsnummer 1217, 230 stukken betreffende de oprichting van en de samenwerking met de Duitse school, 1876-1940.
• Het Vaderland, Wat er gebeurd is, 4 januari 1937, avond.
• Trouw. Bernhards brieven aan Hitler. 15 augustus 2005.

NP